شهرداری و ارتقاء فرهنگی در شهر
از دیدگاه اکثر مردم شاید آنچه از منظر شرح وظایف شهرداری قابل توجه می‌باشد مجموعه فعالیتهای خدماتی و عمرانی آنهم در کالبد فیزیکی شهر بوده و کمتر به مقوله بسط و حفظ فرهنگ در مناسبات شهرداری و شهروند توجه گردیده است.
شهرداری به عنوان سازمانی که مردم از طیفهای اجتماعی مختلف با آن سر و کار دارند لازم است در دو جهت عمده نسبت به ارتقاء سطح فرهنگی اقدامات مناسبی را صورت دهد تا علاوه بر قرار گرفتن امورات جاری سازمانی در مسیر صحیح، تضمین کننده روند توسعه جامعه شهری نیز باشد. بازبینی و ارتقاء فرهنگی درون سازمانی و جامعه دو مسیر هدف گذاری شده در فعالیتهای فرهنگی شهرداری است که لازم است سیاستگذاریهای لازم در خصوص رشد و بهینه شدن آنها صورت بگیرد. در واقع آنچه به عنوان عملکرد شهرداری به عنوان فعالیتهای روزمره همچون روکش آسفالت، اصلاح جداول و یا تفکیک اراضی شهری در اکثر شهرها شاهد بوده‌ایم اگرچه ممکن است موجب رشد و توسعه شهری گردد لکن عمدتاً مجموعه فعالیتها و وظایف عادی شهرداری می‌باشد که انجام آنها به عنوان ویژگی برتر و نقطه عطف در ارتقاء جایگاه شهرداری به حساب نمی‌آید. ارتقاء درون سازمانی در شهرداریها با به کارگیری نیروی انسانی متخصص و متعهد، رعایت حق و حقوق مادی و معنوی پرسنل و آموزشهای مناسب ضمن خدمت میسر می‌گردد. لازمه برنامه‌ریزی مناسب جهت ارتقاء همه جانبه سازمان در درجه اول وجود نیروی انسانی کارامد و در راس آن مدیر لایق و کارامد تر و برتر جهت مقبولیت و مشروعیت وی در سطح سازمانی می‌باشد به نحوی که مجموعه مدیر و کارمند موجب ایجاد تشکیلات مدیرتی قوی، سازمان یافته و کارامد گردد. مسلماً چنین مجموعه‌ای خود از سطح فرهنگی بالایی برخوردار بوده و هزینه فرهنگسازی بعدی در آن کاهش چشمگیری خواهد داشت. آموزش ضمن خدمت در سطوح مختلف نیز موجب ایجاد تعادل و افزایش سطح کیفی خدمات و ارتقاء فرهنگی درون سازمانی خواهد شد.
اما در مبحث فرهنگ جامعه شهری، از آنجایکه این جامعه متشکل از خانواده‌ها می باشد لازم است شهرداری در خصوص ارتباط مناسب با خانواده اقدامات فرهنگی مناسبی را صورت دهد. برای مثال حفظ اموال عمومی شهر که متولی آن شهرداری می‌باشد تنها با مراقبت میسر نمی گردد و لازم است شهرداری به عنوان اولین ارگان ذینفع در حفظ و حراست از آنها خود را موظف به شناسایی نقاط ضعف و فرهنگسازی اجتماعی و آموزش به خانواده ها با هدف افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی و شهروندی نماید. بررسی‌ها نشان می دهد که تخریب اموال عمومی و ناهنجاری اجتماعی در رنج سنی زیر 25 سال بیشتر از سایر سنین می باشد و این یعنی لزوم ارتباط با جوانان و نوجوانان و کمک به ارتقاء فرهنگی در این رده سنی جهت کاهش ناهنجاریها که آن هم در ارتباط مناسب با خانواده ها شکل خواهد گرفت. با این حال متاسفانه مبالغ ناچیزی به عنوان بودجه های فرهنگی در شهرداریها اختصاص یافته و دیدگاه کاهش هزینه ها و افزایش درامدها همواره موجب بی مهری به مقوله فرهنگ در شهرها گردیده است. بسیاری از مدیران شهری مخصوصاً در شهرهایی با جمعیت زیر پنجاه هزار نفر به دلایل مختلفی همچون نداشتن تخصص و تجربه کافی همواره ادامه دهنده شیوه های مدیریتی موروثی بوده و کمتر تحرک کافی در ورود به ارتقاء شاخصهای فرهنگی جامعه شهری را دارند. در این زمینه می‌توان به همکاریهای فرهنگی بین شهرداریها و مدارس در غالب برنامه های آموزشی و آشنایی دانش آموزان با فرهنگ شهرنشینی اشاره نمود که شایسته است از طرف شهرداری صورت بگیرد. فعالیتهای فرهنگی در مراکز تجمعی عمومی همچون مساجد و ورزشگاهها نیز موجب ارتقاء فرهنگ عمومی شهروندی خواهد شد. ارتباط شهرداری با علماء و معتمدین محلی علاوه بر ایجاد نگرش مثبت بر افکار عمومی موجب ارتباط مناسب با چهره‌های شناخته شده شهر و افزایش فرهنگ عمومی جامعه خواهد شد. علاوه بر آن شهرداری می‌تواند با استفاده از پرسنل مجرب و با برخورد اجتماعی مناسب در مناصبی که واجد روابط عمومی بالا می‌باشند علاوه بر افزایش اعتماد پذیری جامعه به نوعی موجب ارتقاء فرهنگی جامعه نیز گردد. به هر حال آنچه مشخص است مقوله فرهنگ بعد از تامین نیازهای اولیه ضروریترین جنبه ارتقاء جامعه شهری می‌باشد که متاسفانه توجه کافی به آن نگردیده و لازم است از طرف شهرداری به عنوان اولین ارگان مرتبط با جامعه شهری، مورد توجه کافی قرار گیرد. افزایش بودجه و اصلاح نیروی انسانی مرتبط از عمده ترین اقداماتی است که شهرداری می‌تواند با انجام آن گام مهمی در راستای توسعه و ارتقاء فرهنگ جامعه برداشته و در نهایت موجب تعالی جامعه شهری گردد.
روح اله رستمی- مدرس دانشگاه
